Bohaterowie Niepodległej Polski

Józef Piłsudski 

urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie pod Wilnem.

Pochodził z zamożnej rodziny ziemiańskiej, w której pielęgnowano polskie tradycje i patriotycznego ducha. Za zaangażowanie w działalność wileńskich socjalistów 22 marca 1887 roku został Piłsudski aresztowany i pod zarzutem udziału w spisku zmierzającym do obalenia cara Aleksandra II zesłany na pięć lat na Syberię.

W roku 1912 Piłsudski został Komendantem Głównym Związków Strzeleckich. Podporządkowawszy się Austrii stworzył oficjalnie Legiony Polskie i osobiście dowodził ich I Brygadą, w ścisłej konspiracji natomiast powołał do życia Polską Organizację Wojskową (POW).

Po klęsce Niemiec w 1918r, zwolniony z więzienia Piłsudski udał się do Warszawy, gdzie otrzymał naczelne dowództwo nad polskimi wojskami oraz misję utworzenia w wyzwolonym państwie rządu narodowego. 14 listopada 1918 roku powierzonomu tymczasowe zwierzchnictwo nad krajem, 22 listopada otrzymał oficjalnie funkcję Tymczasowego Naczelnika Państwa. Funkcję tę sprawował do 9 grudnia 1922, kiedy to wybrany został pierwszy prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Gabriel Narutowicz. Sam Piłsudski skupił się na obronie odzyskanej przez Polskę niepodległości. W latach 1919 – 1921 toczył na Wschodzie walki z bolszewikami zakończone pokojem w Rydze, na mocy którego Polska odzyskała Wschodnią Galicję. Właśnie w trakcie owej kampanii w marcu 1920 armia ofiarowała Piłsudskiemu buławę Pierwszego Marszałka Polski.

W roku 1923 Marszałek wycofał się z czynnego życia politycznego.
Jednakże sytuacja w kraju zmusiła go do ponownego wkroczenia na arenę polityczną. Niepokoje społeczne, rosnąca liczba bezrobotnych i kryzys gospodarczy spowodowały, że Piłsudski, cieszący się ogromnym poparciem i poważaniem społeczeństwa, zażądał złożenia władzy przez gabinet ówczesnego premiera Wincentego Witosa. Kiedy jednak jego apele nie odniosły skutku 12 maja 1926 roku na czele wiernych sobie oddziałów Marszałek wkroczył do Warszawy i po trzydniowych walkach zmusił do ustąpienia zarówno rząd jak i gabinet prezydenta Stanisława Wojciechowskiego. Nie przyjął jednak nominacji na ten urząd – świadomy jego ograniczonych kompetencji odmówił przyjęcia tej godności, objął natomiast tekę ministra spraw wojskowych, przewodniczącego Rady Wojennej i generalnego inspektora Sił Zbrojnych. Sprawował również dwukrotnie urząd premiera – w latach 1926 – 1928 i 1930.

Józef Piłsudskiego zmarł 12 maja 1935 roku – ciało zostało pochowane w krypcie św. Leonarda w Katedrze na Wawelu , obok pokoleń królów i najwybitniejszych Polaków, serce zaś zgodnie z pozostawionym przez niego testamentem umieszczonow srebrnej urnie i przewieziono do Wilna, gdzie spoczęło w grobie jego matki, na cmentarzu „na Rossie”.

 

Roman Dmowski 

urodził się 9 sierpnia 1864r.

Już podczas studiów rozpoczął swoja pracę społeczno-polityczną kierując Związkiem Młodzieży Polskiej ,,Zet”, a w grudniu 1889 r. został przyjęty do Ligi Polskiej, skupiającej działaczy narodowych zarówno na ziemiach polskich jak i na emigracji. Po kilku latach Dmowski nie zgadzając się do końca z programem Ligi Polskiej założył w 1893 r. Ligę Narodową, która zainicjowała nowy etap w walce o niepodległość Polski poprzez zjednoczenie do tych działań Polaków we wszystkich zaborach.

Dmowski po latach obserwacji sytuacji geopolitycznej doszedł do wniosku, że walkę o niepodległość należy prowadzić u boku Rosji i państw alianckich,a za głównego wroga uznał Niemcy. Został również posłem do rosyjskiej Dumy i tam walczył wytrwale o polskie interesy stając na czele Koła Polskiego. Przez okres I wojny światowej Dmowski przebywał głównie na Zachodzie, najpierw w Londynie potem w Paryżu gdzie stanął na czele Komitetu Narodowego Polskiego uznanego przez aliantów za oficjalnego reprezentanta Polski na arenie międzynarodowej. 

Od początku 1919 r. Dmowski uczestniczył jako przewodniczący polskiej delegacji na konferencji pokojowej w Wersalu. To głównie dzięki jego staraniom i wybitnym, politycznym zdolnościom Polska uzyskała szerokie cesje terytorialne, maksymalne jakie mogła w tamtych warunkach otrzymać, co potwierdzone zostało Traktatem Wersalskim, podpisanym właśnie przez Dmowskiego 28 czerwca 1919 r. Polska po 124 niemalże latach niewoli oficjalnie powróciła na mapę Europy jako jeden ze zwycięzców wojny. 

Po zakończeniu wojny Dmowski usunął się nieco w cień, zajął się pisarstwem i publikowaniem artykułów na łamach gazet.

Od czerwca do października 1928 tworzył Stronnictwo Narodowe. Do końca życia wytrwale służył radą młodszemu pokoleniu działaczy narodowych (prezes honorowy Młodzieży Wszechpolskiej) i był wyrocznią w sprawach politycznych, społecznych i gospodarczych. 

Roman Dmowski zmarł 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie pod Łomżą.

 

Ignacy Daszyński

urodził się 26 października 1866 roku w Zbarażu.

W roku 1888 przybył do Krakowa i zaczął studiować przyrodoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Szybko jednak przyszyły pierwsze szykany i aresztowania za działalność polityczną, odgrywającą w jego życiu  coraz poważniejszą rolę. Po krótkim pobycie na Zachodzie,  Daszyński powrócił do Galicji i zaczął tam intensywnie pracować nad rozwojem idei socjalistycznej, stając się jednym z głównych organizatorów ruchu i twórcą partii socjalistycznych.

Droga kariery politycznej, którą obrał Daszyński, przynosiła mu niemało sukcesów. Od 1897 roku zasiadał on w wiedeńskiej Radzie Państwa,
w której – będąc członkiem Związku Posłów Socjalno-Demokratycznych – zasłynął jako wybitny mówca i polemista. Piastował również godność radnego miasta Krakowa, a także redagował poczytne i opiniotwórcze socjalistyczne pismo „Naprzód”. Przed pierwszą wojną światową współpracował z Polską Partią Socjalistyczną i osobiście z Józefem Piłsudskim, którego stał się gorącym zwolennikiem, angażując się m.in. w prace krakowskiego „Strzelca” czy Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Po wybuchu wojny Daszyński wspierał działalność piłsudczykowskiej Polskiej Organizacji Narodowej. Nadal też był aktywny jako polityk. W październiku 1918 roku był jednym z autorów manifestu do parlamentu austriackiego, w którym posłowie polscy oświadczali, iż odtąd uważają się za obywateli Polski.

W listopadzie 1918 roku Daszyński stanął na czele Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej w Lublinie, który ogłosił bardzo postępowo-demokratyczny program reform społeczno-gospodarczych. Daszyński skupił się całkowicie na  pracy parlamentarnej, wciąż popierał poczynania Piłsudskiego. Zmieniło się to po Maju 1926 roku – Daszyński stał się jednym z przywódców opozycji wobec autorytarnych rządów piłsudczyków.

Zmarł 31 października 1936 roku.

 

Józef Haller

urodził 13 sierpnia 1873r się w Jurczycach pod Krakowem.

Z myślą o nowej walce o wolność Ojczyzny wstąpił do Wojskowej Wyższej Szkoły Realnej w Hranicach (Maehrisch-Weisskirchen), a następnie
do Akademii Wojskowej w Wiedniu na wydział artylerii.

Od połowy 1912r prowadził intensywną pracę jako instruktor wojskowy: zakładał drużyny „Sokoła”, organizował tajne kursy żołnierskie, podoficerskie i oficerskie dla młodzieży polskiej. W 1913 r. wraz z kolegami opracował wzory oznak i terminów harcerskich, z których wiele obowiązuje do dzisiaj. Szczególny wkład wniósł w stworzenie krzyża harcerskiego, proponując połączenie w nim wzoru krzyża maltańskiego z polskim Orderem Virtuti Militari.

W lipcu 1916 r. został dowódcą całej II Brygady Legionów Polskich.

Po przedostaniu się do Francji (1918) na polecenie Komitetu Narodowego organizował Armię Polską (tzw. Błękitną). W 1919 r. przybył do Polski na czele 100-tysięcznej armii, która weszła w skład sił zbrojnych odrodzonej Rzeczypospolitej. Wojsko Hallera wkrótce zostało skierowane na front polsko-ukraiński. W czerwcu 1919 r. Hallerowi zostało powierzone dowodzenie siłami osłaniającymi południową Polskę przed realnym zagrożeniem ze strony Niemiec (Front Południowo-Zachodni), a potem objęcie w posiadanie Pomorza i symboliczne zaślubienie Polski z Bałtykiem (1920).

Zmarł 4 czerwca 1960r –  jako wygnaniec, legendarny „błękitny generał”, serdeczny rycerz niepodległości. Jego prochy wróciły 23 kwietnia 1993 r. do Polski i ostatecznie spoczęły w Kościele garnizonowym p.w. Św. Agnieszki w Krakowie.

 

Ignacy Paderewski

kompozytor, premier i minister spraw zagranicznych II RP.

Urodził się w 1860 roku w Kuryłówce, w małej wiosce na Podolu. Skłonność do muzyki przejawiał już w wieku 3 lat. Ojciec Ignacego był przekonany o talencie syna i zainwestował w przyszłego wirtuoza fortepianu. Paderewski już jako 20-latek wyjechał za granicę i dzięki wsparciu Heleny Modrzejewskiej, mógł kontynuować naukę na najlepszych akademiach muzycznych Europy.

Swoje szerokie kontakty za oceanem Ignacy Jan Paderewski wykorzystuje na rzecz rodaków –  informuje prezydenta Woodrowa Wilsona o sytuacji w Polsce, polityce zaborców, o dramacie Polaków. Dzięki wielkiej aktywności Paderewskiego prezydent Wilson w słynnym orędziu z 22 stycznia 1917, mówił wyraźnie o prawie Polski do niepodległości. Na tej podstawie jeden z 14 punktów pokoju sformułowanych przez Wilsona, mówi o konieczności powstania niepodległego państwa polskiego z dostępem do morza. Kiedy po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Paderewski wracał do kraju, witany był jako symbol odrodzenia ojczyzny.

Po przyjeździe do Warszawy podjął się roli mediatora między Piłsudskim
a obozem Dmowskiego. Józef Piłsudski, widząc zaangażowanie Paderewskiego w odbudowę niepodległej Polski oraz umiejętności zmotywowania przeciwników politycznych do działania we wspólnym celu, mianował go premierem i jednocześnie ministrem spraw zagranicznych.

Paderewski funkcję premiera pełnił niespełna rok. Ustąpił ze stanowiska 10 grudnia 1919, ponieważ frakcje sejmowe nie były zadowolone z ustaleń konferencji pokojowej w Paryżu, na której Paderewski wraz z Romanem Dmowskim był przedstawicielem Polski.

Po wybuchu II wojny światowej wszedł w skład polskich władz
na uchodźstwie. Został przewodniczącym Rady Narodowej RP w Londynie.
We wrześniu 1940 roku pojechał jeszcze do Stanów Zjednoczonych, aby tam zabiegać w sprawie polskiej.

Ignacy Jan Paderewski zmarł 29 czerwca 1941 w Nowym Jorku.

 

Wincenty Witos

urodził się 21 stycznia 1874 roku.

Początkowa działalność polityczna Witosa obracała się wokół codziennych spraw mieszkańców wsi – w latach 1908 – 1931 sprawował funkcję wójta Wierzchosławic, a od lutego 1908 wraz z innymi działaczami PSL wybrany został na posła do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie. Trzy lata później,
w 1911 roku wybrano go do parlamentu austriackiego, gdzie pełnił funkcje poselskie. W 1913 roku, w wyniku rozłamu w galicyjskim ruchu ludowym – Witos został wiceprezesem powstałego wówczas PSL „Piast”, a w parę lat później jego prezesem.

W okresie pierwszej wojny światowej prowadził ożywioną działalność polityczną w polskich organizacjach niepodległościowych i narodowych. Już wówczas stał się znanym politykiem we wszystkich trzech zaborach. Potwierdzeniem tego są dalsze wydarzenia, jakie miały miejsce w odrodzonej 11 listopada 1918 roku Polsce.
W początkowych dniach niepodległości Wincenty Witos stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej – pierwszego rządu polskiego, jaki powstał w Krakowie w dniu 28 października 1918 roku dla ziem byłego zaboru austriackiego. Ponadto po odzyskaniu niepodległości, w pierwszych wyborach
do Sejmu Ustawodawczego w 1919 roku, został wybrany posłem, obejmując przewodnictwo Klubu Poselskiego PSL „Piast”. Stał się wówczas, jako prezes tej partii, jedną z czołowych postaci II Rzeczypospolitej, politykiem dużego formatu, który sięgał po najwyższe godności w państwie.

Wincenty Witos trzykrotnie obejmował tekę premiera rządu polskiego.

Po złożeniu dymisji zdecydował się na powrót do rodzinnych Wierzchosławic. Tam jednak nie wytrzymał zbyt długo bez polityki i w marcu 1928 roku ponownie został posłem do sejmu.

Po wybuchu drugiej wojny światowej Witos próbował wrócić do życia politycznego – w 1945 roku powołano go na wiceprzewodniczącego Krajowej Rady Narodowej, jednak ze względu na ciężką chorobę nie podjął się pełnienia tej funkcji. Nie skorzystał także z zaproszenia do wzięcia udziału w rozmowach moskiewskich w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Wraz ze Stanisławem Mikołajczykiem utworzył Polskie Stronnictwo Ludowe,
od sierpnia 1945 roku był prezesem tego ugrupowania.

Zmarł 15 sierpnia 1945 roku w Krakowie.

Dostępność