Profilaktyka logopedyczna – propozycje ćwiczeń.
Jedną z częstych przyczyn powstawania wad wymowy u dzieci w wieku przedszkolnym jest niedostateczna sprawność narządów artykulacyjnych, przede wszystkim języka, warg, policzków , żuchwy , podniebienia miękkiego oraz koordynacja tych ruchów z oddechem. Dzieci, których narządy mowy nie są odpowiednio sprawne często zastępują głoski trudne do wymówienia łatwiejszymi, ponieważ nie potrafią wykonywać precyzyjnie pewnych ruchów artykulacyjnych, dających w efekcie głoskę. Dlatego tak ważną rolę w procesie wspierania rozwoju mowy u dziecka oraz przy okazji korekcji zaburzeń mowy pełnią ćwiczenia artykulacyjne.
- Ćwiczenia te powinny być wykonywane bardzo dokładnie, bez pośpiechu.
- Należy pamiętać aby czas trwania i liczbę powtórzeń dostosować do indywidualnych możliwości i potrzeb dziecka.
- Lepiej ćwiczyć krótko, ale kilka razy dziennie: 3-5 minut z trzylatkiem, do 10 minut ze starszym dzieckiem.
- Trzeba wybierać kilka ćwiczeń i starać się je wykonać dokładnie.
- W pracy z małym dzieckiem warto wykorzystać jego naturalną potrzebę zabawy i prowadzić te ćwiczenia właśnie w takiej formie.
- Trzeba chwalić malucha za podejmowany wysiłek, nawet gdyby efekty nie były początkowo najlepsze.
A oto propozycje ćwiczeń:
- Ćwiczenia warg i policzków
Niesforny balonik – nadymanie jednego policzka i przesuwanie powietrza z jednej strony jamy ustnej do drugiej – wargi złączone.
Zajączek – wciąganie policzków do jamy ustnej, policzki ściśle przylegają do łuków zębowych, wargi tworzą „zajęczy pyszczek”.
Całuski – wargi ściągnięte, wywinięte do przodu – jak przy cmoknięciu.
Mam wąsy – utrzymanie słomki między nosem a górną wargą.
Nic nie powiem – mocne zaciśniecie rozciągniętych warg.
Minki – naśladowanie min: wesołej – płaskie wargi, rozciągnięte od ucha do ucha, uśmiech szeroki, smutnej – podkówka z warg, obrażonej – wargi nadęte, zdenerwowanej – wargi wąskie..
Rybka – wysuwanie warg do przodu i rozszerzanie na końcu jak u ryb.
Echo – dobitne wymawianie samogłosek a, o, e, i, u, y.
Masaż warg – nagryzanie zębami wargi dolnej, potem górnej.
Motorek – parskanie wargami, naśladowanie odgłosu motoru, traktora
- Ćwiczenia języka
- Konik jedzie na przejażdżkę – naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania.
- Winda – otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą – raz do góry, raz do dołu.
- Karuzela – dzieci bardzo lubią kręcić się w koło, twój język także. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę.
- Chomik – wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony.
- Malarz – maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła.
- Żyrafa – ma długą szyję, wyciąga mocno szyję do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągnąć język do góry, najdalej jak potrafisz.
- Słoń – ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony.
- Ćwiczenia żuchwy (szczęki dolnej)
- Zamykanie i otwieranie domku – szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu głoski a, zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom.
- Guma do żucia – żucie gumy lub naśladowanie.
- Opuszczanie żuchwy – powoli i spokojnie opuszczajcie żuchwę, starając się jak najszerzej otworzyć buzię. Po serii powolnych ruchów, przyspieszcie je.
- Ziewanie – świetne ćwiczenie na rozluźnienie stawu. Ziewnijcie kilkukrotnie.
- Robienie kółek żuchwą – raz w prawo, raz w lewo.
- „Zamiatanie” żuchwą – przy otwartej buzi przesuwajcie dolną szczękę rytmicznie na boki, najpierw powoli, a potem coraz szybciej.
- Ćwiczenia podniebienia miękkiego
Zmęczony piesek – język wysunięty z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami.
Balonik – nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem.
Rozmowa kukułki i kurki– wymawianie sylab: ku – ko, ku –ko ,uku – oko, uku – oko, kuku – koko, kuku – koko.
- Ćwiczenia oddechowe:
- zabawy z rurką, słomką, wodą: przenoszenie małych elementów papieru/obrazka za pomocą słomki, burza w szklance wody (dmuchanie przez słomkę do wody)
- dmuchanie na papierowe łódeczki w misce z wodą
- zdmuchiwanie kawałka papieru z różnych powierzchni
- puszczanie baniek mydlanych
- zabawa w wąchanie kwiatków
- zabawy z piórkami, wacikami, piłeczkami ping-pongowymi – wyścigi, strzelanie goli do bramki, dmuchanie do celu
- chuchanie w rączki
- nadmuchiwanie baloników
- dmuchanie na balonik, tak by nie spadł na podłogę
- liczenie na jednym wydechu
- dmuchanie na wiatraczek
- Ćwiczenia fonacyjne:
– udajemy odgłos szumiącego wiatru: szszszszszszszszszszsz
– syczącego węża: ssssssssssssssssssssss
– chuchamy na zmarznięte rączki: chuuu chuuu chuuu
– zabawa w ruszającą ciuchcię: tttt tttt tttt tttt tttt
– studzimy gorącą herbatkę: ffffffffffffff
– zabawa w echo – powtarzanie samogłosek
– naśladujemy odgłosy zwierząt, przedmiotów, maszyn, narzędzi, instrumentów.